Reductie CO2-uitstoot & Energieverbruik (mitigatie, voorbeeldrol)
De landelijke klimaatdoelstellingen zijn:
a) een reductie van de uitstoot van broeikasgassen (uitgedrukt in CO2-equivalenten) van 20% in 2020 ten opzichte van 1990
b) een energiebesparing van 2% per jaar
c) een aandeel van hernieuwbare energiebronnen van 20% in 2020
Waterschappen spelen een belangrijke rol in het realiseren van deze doelstellingen zoals in het Klimaatakkoord met het Rijk 2010-2020 benadrukt wordt. Het totale energieverbruik van de waterschapsector wordt geschat op 8,5 – 9 miljoen GJ. Dit komt grofweg overeen met het verbruik van een stad van zo’n 240.000 inwoners. Zo’n 85 % van het energieverbruik komt voor rekening van de afvalwaterzuivering (RWZI’s). Ref: Waterspiegel 2010
Maximale score: 72
Op 12 april 2010 tekenden diverse ministeries en de vertegenwoordigers van de 26 waterschappen een klimaat- en energie akkoord voor de periode 2010-2020. Maximale score: 3
Klimaatdoelstelling van de Nederlandse overheid is een CO2-reductie van 20% in 2020. Maximale score: 4
Niet CO2 broeikasgassen zijn: lachgas, methaan, gefluoreerde broeikasgassen. Deze worden vaak wel uitgedrukt in CO2-equivalenten. Maximale score: 3
Belangrijkste energieverbruikers van waterschappen zijn: afvalwaterzuivering (RWZI’s, gem. 85%!), waterbeheer (maling), mobiliteit en kantoren. Maximale score: 3
Zie eveneens vragenlijst Profit – thema Innovatie. Maximale score: 4
Hoge prioriteit wil zeggen dat het budget gewaarborgd is en niet door bijvoorbeeld bezuinigingen op een lager pitje kan komen te staan. Maximale score: 3
Klimaatneutraal, of beter CO2-neutraal, betekent dat de netto CO2-uitstoot gelijk is aan 0. Energiebesparing, duurzame energie en compensatie zijn middelen om dit doel te bereiken (Bron: Agentschap NL). Maximale score: 4
Voor het in kaart brengen van CO2-uitstoot is een groeiende markt van gespecialiseerde adviesbureaus die hierin ondersteuning bieden (bijvoorbeeld Global Action Plan, DHV etc.). In Unieverband worden afspraken gemaakt over het uniform meten van CO2-equivalenten. Maximale score: 3
Groene stroom is duurzaam opgewekte elektriciteit. Voor meer info zie www.agentschapnl.nl. Wordt er ook groen gas gebruikt, geef dat weer bij ‘extra’.
Maximale score: 3
Duurzaam bouwen en verbouwen is een terrein dat enorme ontwikkelingen doormaakt. Zie www.duurzaamgebouwd.nl voor het laatste nieuws.
Maximale score: 3
De klimaatvoetprint kan hiervoor als basis dienen. Maximale score: 4
Denk aan stimuleringsmaatregelen als mobiliteitskaart, beschikbaarheid poolauto’s, hoge fietsvergoeding, e.d. Maximale score: 3
Het energielabel geeft aan hoe zuinig een auto is ten opzichte van andere auto's die ongeveer even groot zijn. Meer info: www.energielabel.nl. Andere opties zijn elektrisch vervoer of het gebruik van biogas.
Maximale score: 3
Het nieuwe rijden kan zo’n 10% brandstofbeperking opleveren (ref. www.milieucentraal.nl). Maximale score: 3
Voor het stimuleren van fietsgebruik zijn er vele mogelijkheden zoals deelname aan het nationale fietsenplan of de campagne Fietsen Scoort (www.fietsenscoort.nl). Stimuleren van ‘het nieuwe werken’ is een ander voorbeeld.
Maximale score: 3
Teleconferencing: met meerdere mensen telefonisch vergaderen.
Videoconferencing: virtueel vergaderen, vergaderen online waarbij deelnemers elkaar kunnen zien. Maximale score: 3
Klimaatakkoord: “De waterschappen nodigen Rijkswaterstaat, gemeenten, bedrijfsleven en kennisinstellingen graag uit om gezamenlijk de klimaatdoelstellingen te realiseren”. Maximale score: 4
Zie recent voorbeeld van Waterschappen Groot Salland en Regge en Dinkel om samen met provincie Overijssel de waterketen energieneutraal te maken. www.uvw.nl
Maximale score: 3
Bijvoorbeeld het symposium van Waterschap Hollandse Delta in 2010 over “Water in relatie tot klimaatverandering en biodiversiteit”. Maximale score: 3
Vereniging Klimaatverbond Nederland is een netwerk van gemeenten, provincies en waterschappen, dat samenwerkt aan projecten, kennis uitwisselt en belangen behartigt om een effectief lokaal klimaatbeleid te verankeren, uit te voeren en zichtbaar te maken. www.klimaatverbond.nl
Maximale score: 3
Extra inspanningen
Natuurlijk is de vragenlijst niet uitputtend. Hieronder wordt ruimte geboden voor concrete voorbeelden, tips en commentaar.
Natuur & Milieu (ecologische kwaliteit watermilieus)
Zuiveren van afvalwater en zorgen voor schoon oppervlaktewater (zorg voor waterkwaliteit) behoort tot de kerntaken van het waterschap. In de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) staat ecologie centraal. Het doel is dat de waterlichamen in Europa een goede chemische en ecologische toestand krijgen, in principe in 2015 met een onderbouwde uitloop periode tot 2027.
Naast de zorg voor de (ecologische) waterkwaliteit gaan de volgende vragen over het behoud en versterken van de lokale flora en fauna (biodiversiteit) en voor zover gerelateerd aan de taakstelling van het waterschap.
Maximale score: 59
Dit houdt in dat uw waterschap, in nauwe samenwerking met Rijkswaterstaat en de provincie(s), een actief beleid voert om de chemische en ecologische kwaliteit van het grond- en oppervlaktewater te waarborgen en waar nodig te verbeteren. Maximale score: 4
Wettelijke normen zoals afgesproken volgens de Europese Kaderrichtlijn Water. Maximale score: 3
Voor iedereen toegankelijk: zowel via website van eigen waterschap en via Unie van Waterschappen is up-to-date informatie over trends eenvoudig te vinden. Maximale score: 3
Zichtbare resultaten; monitoring waterkwaliteit op website en jaarrapportages. Maximale score: 3
Waterschappen zijn verantwoordelijk voor de kwaliteit van het oppervlaktewater en zijn verantwoordelijk voor de zuivering van huishoudelijk en industrieel afvalwater. Maximale score: 3
Dit is de landelijke trits die algemeen geldt voor afval. Maximale score: 3
Een belangrijk argument tegen het gebruik van bestrijdingsmiddelen is dat resten ervan steeds vaker in het oppervlakte -en grondwater worden aangetroffen. Maximale score: 3
Indicatie van effectief beleid gericht op preventie. Maximale score: 3
Zuiveringsprestatie: de mate waarin de belangrijkste afvalstoffen uit het afvalwater worden verwijderd. Maximale score: 3
Biodiversiteit: de verscheidenheid van al het leven op aarde: planten, dieren en micro-organismen. Ecologisch kapitaal: de producten en diensten die de natuur ons schenkt. Maximale score: 4
Dit overzicht kan prima tot stand komen in samenwerking met natuur- en milieuorganisaties. Rode lijstsoorten: planten en dieren die met uitsterven bedreigd worden en daarom wettelijk een beschermde status hebben gekregen. Meer info: www.iucn.nl Exoten: organismen dat zich hebben gevestigd in een land waar het oorspronkelijk niet vandaan komt, bijv. de muskusratten in Nederland.
Maximale score: 3
Ecologische Hoofdstructuur (EHS): een samenhangend netwerk van natuurkerngebieden, natuurontwikkelingsgebieden en ecologische verbindingszones om in (inter)nationaal opzicht belangrijke ecosystemen te behouden en waar nodig te versterken.
De Natura 2000-gebieden maken deel uit van een samenhangend netwerk van natuurgebieden in de Europese Unie die zijn aangewezen op grond van de vogelrichtlijn en habitatrichtlijn. Meer info: www.natura2000.nl Maximale score: 3
Visvriendelijke gemalen: zie voor achtergrond en ideeën: www.visvriendelijkgemaal.nl. Kan onderdeel zijn van een breder visstandbeheersplan.
Maximale score: 3
Natuurlijkvriendelijk oeverbeheer: een door de mens ingerichte oever waarbij ontwikkeling van natuur, landschap en ecologie expliciet wordt gestimuleerd. (ref. handreiking natuurlijkvriendelijke oevers, STOWA 37/2009) Maximale score: 3
Maximale score: 3
Maximale score: 3
Ondersteuning kan bestaan uit geld, tijd, kennis en of materialen. Kijk voor de weging door de ogen van de ontvanger(s). Maximale score: 3
Maximale score: 3
Natuur en Milieu Educatie is een belangrijke verbindende schakel tussen beleidsdoelstellingen en de burger op het gebied van duurzame ontwikkeling. Bestuurlijke samenwerking, o.a. met de waterschappen, is een speerpunt in het huidige uitvoeringskader NME 2008-2011. www.rijksoverheid.nl
Maximale score: 3
Extra inspanningen
Natuurlijk is de vragenlijst niet uitputtend. Hieronder wordt ruimte geboden voor concrete voorbeelden, tips en commentaar.
Water & Ruimte
Kwantitatief waterbeheer betekent:
-
Controleren en onderhouden van dijken (zorg voor de waterkering)
-
Ervoor zorgen dat er niet te veel en niet te weinig water is (zorg voor waterkwantiteit)
Samen met de Rijksoverheid en de provincies zijn de waterschappen verantwoordelijk voor het waterbeheer. In toenemende mate moeten maatregelen getroffen worden om Nederland beter bestand te maken tegen de gevolgen van klimaatveranderingen (Deltaprogramma).
Maximale score: 37
Een negatieve waterbalans wil zeggen dat er een risico bestaat van een grotere onttrekking dan op natuurlijke wijze kan worden aangevuld.
'Bergen' betekent dat er voor voldoende ruimte gezorgd wordt om (pieken) afstromend water op te vangen.
Het is een landelijke trits, geadviseerd door de Commissie Waterbeheer 21ste eeuw (WB21, 2000) en nog steeds actueel. Maximale score: 3
De beperkte capaciteit van het rioolwatersysteem maakt dat in sommige gevallen bij hevige regenval vervuild rioolwater op het oppervlaktewater geloosd wordt. Minder regenwater toelaten op dit systeem voorkomt dit. Maximale score: 3
Maximale score: 3
Het gaat hier om oppervlaktewater dan wel ondiep grondwater. Maximale score: 3
Er bestaan diverse voorbeelden van geïntegreerde gebiedsontwikkelingen waarbij de bouw als financiële drager dienstbaar is aan het versterken van natuurfuncties (rood voor groen en blauw). Maximale score: 3
Ruimtelijke ordening is bij uitstek het instrument om zorg te dragen dat er duidelijk sprake is van coherent beleid en een ‘facilitating environment’ gecreëerd wordt voor ecologisch waterbeheer, adaptatie aan klimaatverandering, e.d. Maximale score: 3
Provinciale Structuurvisie: een strategisch beleidsdocument over de ruimtelijke en functionele ontwikkelingen in de provincie. Maximale score: 3
Beleidscoherentie betekent in deze dat er naast lokale en regionale belangen eveneens rekening gehouden wordt met nationale en internationale afspraken. Maximale score: 3
GGOR: Gewenst Grond- Oppervlaktewater Regime. Maximale score: 4
Adaptatie, klimaatbestendig: klimaatverandering zal invloed hebben op ruimtelijke en stedenbouwkundige plannen, natuurbeheer, waterbeheer en gezondheidszorg. www.planbureauvoordeleefomgeving.nl
Maximale score: 3
Voor ‘aanvaardbare wateroverlast’ zijn er landelijke normen vastgesteld in het Nationaal Waterplan (NWP) 2009 – 2015. Maximale score: 3
Extra inspanningen
Natuurlijk is de vragenlijst niet uitputtend. Hieronder wordt ruimte geboden voor concrete voorbeelden, tips en commentaar.